Якаў Рыгоравіч Рыер

Якаў Рыгоравіч Рыер
Дата нараджэння	21 сакавіка 1947(1947-03-21) (77 гадоў)
Месца нараджэння	Мінск, БССР, СССР
Грамадзянства	Беларусь
Род дзейнасці	археолаг, гісторык
Месца працы	Магілёўскі абласны краязнаўчы музей імя Е. Р. Раманава МДУ імя А. А. Куляшова
Навуковая ступень	доктар гістарычных навук (1993)
Навуковае званне	прафесар (1995)
Альма-матар	гістарычны факультэт МДУ імя А. А. Куляшова[d] (1969)
Узнагароды	Ганаровая грамата ЦК КПСС[d] Ганаровая грамата Савета Міністраў СССР[d] Ганаровая грамата УЦСПС[d] Ганаровая грамата Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь Ганаровая грамата НАН Беларусі[d] Ганаровая грамата Беларускага рэспубліканскага фонда фундаментальных даследаванняў[d] Ганаровая грамата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь За ў клад у развіццё Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. А. Куляшова[d]

Якаў Рыгоравіч Рыер (нар. 21 сакавіка 1947, Мінск) — беларускі археолаг, гісторык. Спецыяліст па аграрнай археалогіі сярэднявечнай Еўропы і гісторыі цывілізацый Сярэднявечча. Доктар гістарычных навук (1993), прафесар (1995). Выдатнік адукацыі (2003).

Біяграфія

Нарадзіўся 21 сакавіка 1947 года ў Мінску.

У 1969 годзе скончыў гістарычны факультэт Магілёўскага педагагічнага інстытута. У 1969—1975 гадах навуковы супрацоўнік Магілёўскага абласнога краязнаўчага музея. Працуе ў Магілёўскім дзяржаўным педагагічным інстытуце: старшы выкладчык, дацэнт, прафесар, загадчык кафедры ўсеагульнай гісторыі, прафесар кафедры ўсеагульнай гісторыі, прафесар кафедры гісторыі і філасофіі.

У 1980 годзе абараніў у Інстытуце гісторыі АН Літоўскай ССР кандыдацкую дысертацыю па тэме «Феадальная вёска Магілёўскага Падняпроўя ў X—XIV стст. па археалагічных звестках».

У 1993 годзе абараніў у Інстытуце археалогіі АН СССР у Маскве доктарскую дысертацыю па тэме «Сярэдневяковая вёска Усходняй і Цэнтральнай Еўропы (па археалагічных звестках)».

Стажыраваўся ў сектары гісторыі сярэдніх вякоў Інстытута ўсеагульнай гісторыі АН СССР (1984), у сектары гісторыі сярэдніх вякоў Інстытута славяназнаўства і балканістыкі АН СССР (1989), ва Універсітэце Векшэ (Швецыя, 1996) і інш.

Навуковая дзейнасць

Напрамкі даследаванняў: сярэднявечная аграрная гісторыя і археалогія, аграрныя парадкі ў Еўропе, фарміраванне цывілізацый у Старажытнасці і Сярэднявеччы ў свеце і роля прыроднага асяроддзя і дэмаграфічных працэсаў.

Распрацаваў праблемы сярэдневяковай вёскі Усходняй і Цэнтральнай Еўропы. Абследаваў археалагічныя помнікі Магілёўскай вобласці, кіраваў раскопкамі паселішча і могільнікка X—XVI ст. каля Чавусаў.

Узнагароды

Узнагароджаны Ганаровымі граматамі ЦК КПСС, Саўміна СССР і УЦСПС (1987), Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь (1993, 1998, 2013, 2020), НАН Беларусі (2008), Беларускага рэспубліканскага фонда фундаментальных даследаванняў (2009), Савета міністраў Рэспублікі Беларусь (2013), нагрудным знакам «За ўклад у развіццё Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. А. Куляшова» (2018), медалём Францыска Скарыны (2020). «Чалавек года» ў намінацыі «Лепшы па прафесіі» Цэнтральнага раёна г. Магілёва (2002). Выдатнік адукацыі Рэспублікі Беларусь (2003).

Асноўныя працы

• Изучение курганов в Могилевском Поднепровье / Я. Г. Риер // Советская археология. — 1976. — № 2. — С. 179—191: ил.

Манаграфіі

• Средневековая деревня Восточной и Центральной Европы в археологической литературе. Могилев, 2021.
• Локальные цивилизации средневековья: генезис и особенности. Могилев, 2016.
• Сельское общество Могилевского Поднепровья X—XIII вв. По археологическим данным. Могилев, 2010.
• Цивилизации средневековья и начала нового времени: опыт структурного анализа. Могилев, 2003.
• Аграрный мир Восточной и Центральной Европы в средние века (по археологическим данным). Могилев, 2000.

Удзел у калектыўных працах

• Гарадзішча Змяёўка (Пелагееўскае гарадзішча) у Магілёве.
• Археалагічнае даследаванне. Магілёў, 2010.
• Капыцін, В. Ф., Рыер, Я. Р. Лудчыцы / В. Ф. Капыцін, Я. Р. Рыер // Археалогія і нумізматыка Беларусі: Энцыклапедыя / Беларуская энцыклапедыя; [Рэдкал.: В. В. Гетаў і інш.]. — Мн.: БелЭн, 1993. — С. 374—375. — 702 с.: іл., каляр. іл. — ISBN 5-85700-077-7.

Навучальныя дапаможнікі і курсы лекцый

• Новое в исторической демографии : методические материалы. Могилев, 2018.
• Очерки становления средневековых европей ских государств в контексте общеисторических процессов: природная среда и социальное развитие. Могилев, 2016.
• Археология средневековой европейской деревни: общие черты и региональные особенности: курс лекций. Могилев, 2008.
• Народы Центральной и Юго-Восточной Европы: учебное пособие: в 2 ч. Ч. 1: Славяне и их соседи в средние века. Могилев, 2005.
• История средневековых цивилизаций : учебное пособие: в 5 ч. Могилев, 2001—2003.
• Историческая демография. Могилев, 1999; 2006.
• Развіццё сярэднявяковай вёскі на тэрыторыі Беларусі і ў суседніх землях. Магілёў, 1990.

Літаратура

• РЫЕР Якаў Рыгоравіч // Сучасныя беларускія даследчыкі гісторыі Вялікага Княства Літоўскага : біябібліяграфічны даведнік / С. П. Марозаў. — Гродна-Каўнас: ЮрСаПрынт, 2022. — 290 с. — ISBN 978-985-7257-57-7, 978-609-96340-1-2.
• Рыер Якаў Рыгоравіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — С. 492. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).